Devlet dava edilir mi ya da devlete karşı mahkemeye başvurulabilir mi ?

Devlet, dediğimiz olgu bizim için kutsal addedilir. O zaman devletin tarifini yaparak söze başlamak gerekir. Bunun yanında yürütme yani hükümet kavramına açıklık getirmek gerekmektedir.

Devletin belli bir tanımı yoktur. Ancak Anayasada, Türkiye Devleti bir Cumhuriyettir.

Türkiye Cumhuriyeti, demokratik, laik ve sosyal bir hukuk Devletidir olarak nitelendirilmiştir. Egemenlik, kayıtsız şartsız Milletindir. Türk Milleti, egemenliğini, Anayasanın koyduğu esaslara göre, yetkili organları eliyle kullanır. Yürütme yetkisi ve görevi, Cumhurbaşkanı tarafından, Anayasaya ve kanunlara uygun olarak kullanılır ve yerine getirilir. Hükümlerine yer verilmiştir.

Buna göre devlet farklı bir kavramdır, yürütme yani hükümet farklı kavramlardır. Birçok kişi maalesef hükümet ile devlet kavramlarını aynı olduğu yanılgısına kapılmaktadır.

Egemenlik Türk milletine ait olup, bu yetkiyi geçici olarak her seçimde 5 seneliğine milletten yetki alarak kullanan organın adı hükümettir.

Buna göre, icra ve yürütme yetkisini kullanan hükümetin yaptığı tasarrufların dava edilmesi, devletin dava edilmemesi anlamına gelmemektedir. Devletin temeli de adalettir. Adalet mülkün temelidir sözünden kasıt buradaki mülk kavramı mülkiyet, mal, mülk değil bizzat devletin kendisidir. Adalet devletin temelidir.

Anayasanın 125. maddesinde İdarenin her türlü eylem ve işlemlerine karşı yargı yolu açıktır. Hükmüne yer verilirken, idareden kasıt, yürütme yetkisini kullanan hükümetin eylem ve işlemlerinin dava açılabileceğini anlamaktayız. Bunun icrası amacıyla idare mahkemeleri kurulmuştur ve Elazığ’da idare mahkemesi yargı faaliyeti icra etmektedir. Temyiz mercii olarak Ankara’da üst yargı mercii Danıştay görev yapmaktadır. Mesela valilik, belediye, üniversite, il müdürlükleri ve diğer kamu kurum ve kuruluşlarının eylem ve işlemlerine karşı idare mahkemesinde dava açılabilmektedir. Burada iptal davası ya da tazminat davası şeklinde iki türlü dava açılabilmektedir. Yani bizzat anayasanın kendisi bize hükümet ve hükümetin memurları, kamu görevlilerinin yanlış veya hukuka aykırı bir işlem tesis edebilir, eylem yapabilir bağımsız ve tarafsız idare mahkemesinde dava açma hakkın vardır demektedir. İptal kararı verilirse de geriye doğru yürümekte işlem hiç tesis edilmemiş gibi hukuk âleminde hüküm ve sonuç doğurmaktadır.

Öyleyse öncelikle devlet ve hükümet kavramlarını birbirinden ayrı tutacağız ve de anayasanın bize tanımış olduğu idare mahkemesinde ve Danıştay’da dava açma hakkımız olduğunu bileceğiz.