İhtiyati haciz alacaklının para alacağını garanti altına almak amacıyla mahkeme aracılığıyla ve önceden borçlunun mallarına geçici olarak uygulanan koruma tedbiridir. Bu yöntem 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu’nun 257 – 268 maddeleri arasında hüküm altına alınmıştır.
İhtiyati haczin amacı borçlunun mal kaçırmasını önlemek ve para alacağının ödenmesini garanti altına almaktır. İhtiyati haciz vadesi gelmiş borç için talep edilebileceği gibi henüz vadesi gelmemiş borç için de talep edilebilecektir.
İhtiyati haczin şartları İcra ve İflas Kanununun 257. maddesinde düzenlenmiştir.
İİK Madde 257
- Rehinle temin edilmemiş ve vadesi gelmiş bir para borcunun alacaklısı, borçlunun yedinde veya üçüncü şahısta olan taşınır ve taşınmaz mallarını ve alacaklarıyla diğer haklarını ihtiyaten haczettirebilir.
- Vadesi gelmemiş borçtan dolayı yalnız aşağıdaki hallerde ihtiyaten haciz istenebilir:
- Borçlunun muayyen yerleşim yeri yoksa,
- Borçlu taahhütlerinden kurtulmak maksadıyla mallarını gizlemeye, kaçırmaya veya kendisi kaçmaya hazırlanır yahut kaçar ya da bu maksatla alacaklının haklarını ihlâl eden hileli işlemlerde bulunursa.
Bu doğrultuda ihtiyati haciz için gereken şartlar şu şekildedir:
- Alacak para alacağı olmalıdır.
- Söz konusu alacak rehinle teminat altına alınmamış olmalıdır.
- İhtiyati haciz talep edilen alacağın vadesi gelmiş olmalıdır.
- Alacağa ilişkin ve ihtiyati haciz talebinin haklı olduğuna ilişkin deliller bulunmalıdır.
Alacaklı, ihtiyati hacze ilişkin kararının verildiği tarihten itibaren on gün içinde kararı veren mahkemenin yargı çevresindeki icra dairesinden kararın infazını istemeye mecburdur. Aksi halde ihtiyati haciz kararının infazı istenmezse karar kendiliğinden kalkar. (İİK madde 261)
Alacaklı, icra takibi başlatmadan veya dava açmadan önce mahkeme tarafından ihtiyati haciz kararı almış ise kararın alacaklıya tebliğden itibaren 7 gün içerisinde dava açmalı veya icra takibi başlatmalıdır. Eğer borçlu, icra takibine itiraz etmez ve takip kesinleşir ise ihtiyati haciz kendiliğinden kesin hacze dönüşecektir.
İhtiyati Haciz Kararını Kim Verebilir
Karar mahkeme tarafından verilmektedir. Kararı vermeye yer yönünden yetkili mahkeme, takibe konu olan borcun kaynağına göre yetkili icra dairesinin bulunduğu yerdir.
Görevli mahkeme ise para alacağına ilişkin olduğundan asliye hukuk mahkemesi veya asliye ticaret mahkemesidir. Ancak borcun konusuna göre hangi mahkemeden talep edileceği de değişkenlik göstermektedir. Ticari davalardan kaynaklanan borca dayalı olarak talep ediliyor ise asliye ticaret mahkemesine başvurulacaktır. Ancak tacir olmayan kimseler arasındaki borçtan ve para alacağından kaynaklanması halinde asliye hukuk mahkemesine başvurulmalıdır.
İhtiyati Hacizde Teminat
İhtiyati haciz için kural olarak teminat gerekiyor ise de alacağın bir ilama dayandığı hallerde teminata gerek olmayacaktır. Alacaklının alacağı ilam mahiyetinde bir belgeye bağlı olduğu durumlarda ise teminat gerekip gerekmediği mahkeme tarafından takdir edilir. Ancak alacak bir ilama bağlı değilse ihtiyati haciz kararının uygulanabilmesi için teminat gerekmektedir.
Teminat, alacaklının ileride haksız çıkması halinde borçlunun ve üçüncü kişinin uğrayacağı zararları karşılamak amacıyla alınmaktadır (İİK madde 259). Mahkemelerde genellikle alacağın yatıracağı teminat oranı %10-%15 oranındadır. Alacaklının borçlu aleyhine başlatmış olduğu icra takibinin kesinleşmesinin ardından alacaklı teminat olarak yatırdığı değeri geri alabilecektir.
İhtiyati Haciz Kararına İtiraz
Mahkemenin vermiş olduğu karara karşılık borçlu ve menfaati ihlal edilen üçüncü kişinin itiraz etmeye hakkı bulunmaktadır.
Borçlu kendisi dinlenmeden verilen ihtiyatî haczin dayandığı sebeplere, mahkemenin yetkisine ve teminata karşı; huzuriyle yapılan hacizlerde haczin tatbiki, aksi hâlde haciz tutanağının kendisine tebliği tarihinden itibaren yedi gün içinde mahkemeye müracaatla itiraz edebilir. (İİK madde 265/1)
Menfaati ihlâl edilen üçüncü kişiler de ihtiyatî haczi öğrendiği tarihten itibaren yedi gün içinde ihtiyatî haczin dayandığı sebeplere veya teminata itiraz edebilir. (İİK madde 265/2) Konu ile ilgili Eskişehir hukuk bürolarından bilgi alabilirsiniz.
İhtiyati haciz kararına itiraz kararı veren mahkemeye yapılmaktadır. İtiraz üzerine mahkeme duruşma günü verip her iki tarafı da dinleyerek itiraz reddini haklı görür ise kararını değiştirebilir veya tamamen kaldırabilecektir. Bunun yanında iki tarafın da gelmediği durumlarda mahkeme evrak üzerinde inceleme yaparak karar verir. (İİK madde 265/4) Mahkemenin itiraz üzerine vermiş olduğu karara karşılık istinaf yolu açıktır. İstinafa başvurması halinde ihtiyati haciz kararın icrasını durdurmayacaktır.
İhtiyati Haczin Kaldırılması
Verilen ihtiyati haczin kararının kaldırılmasının iki farklı yolu vardır. Birincisi; borçlu ihtiyati haciz kararına yukarıda açıklamış olduğumuz şekilde itiraz etmeli ve bunun sonucunda mahkeme tarafından itirazın yerinde görülmesi yolu ile ihtiyati haciz kaldırılabilecektir. İkincisi ise; teminattır. Borçlu, para veya mahkemece kabul edilecek rehin veya esham yahut tahvilat depo etmek veya taşınmaz rehin yahut muteber bir banka kefaleti göstermek şartı ile ihtiyati haczin kaldırılmasını mahkemeden isteyebilecektir. Takibe başlandıktan sonra bu yetki, icra mahkemesine geçer.
İyi bir hafta dileğiyle
Soru ve görüşleriniz için
hukukavcil@gmail.com
News
