CHP Ankara Milletvekili Dr. Aylin Yaman, Türkiye’de doğum kontrol yöntemlerine erişimdeki eşitsizliklere dikkat çekerek, doğurganlıkla ilgili karar mekanizmalarının kadın odaklı olması gerektiğini vurguladı. Dr. Yaman, Türkiye’de doğum kontrol yöntemlerine erişimde bölgesel, gelir, eğitim ve göçmenlik statülerine bağlı eşitsizliklerin olduğunu ve bu durumun kadınları olumsuz etkilediğini belirtti.

Dr. Yaman’ın TBMM’de yaptığı konuşmada, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre toplam doğurganlık hızının 2001’de 2,38 iken Mayıs 2024’te 1,51’e düştüğünü belirtti. Bu azalışın nüfus politikaları açısından önemli bir tartışma konusu olduğunu ve bu tartışmanın kadınların üreme hakları korunarak yapılması gerektiğini söyledi.

Dr. Yaman, kadın sağlığının önemli belirleyicileri arasında kadının eğitime, istihdama, siyasete ve karar verme mekanizmalarına katılımı ve sağlık hizmetlerine erişim durumlarının olduğunu ifade etti. TÜİK 2023 verilerine göre okur-yazar olmayan kadın sayısının erkeklerin 5 katı olduğunu ve kadınların istihdama katılım oranının erkeklerin yarısından az olduğunu belirtti.

Dr. Yaman, Türkiye’de ilk nüfus planlaması yasasının 1965’te çıkarıldığını, ancak doğurganlığın düzenlenmesi hizmetlerinin kamu kurumlarında yeterince sunulmadığını söyledi. Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması 2018 sonuçlarına göre, 100 kadından 12’sinin gebelik istemediği halde gebeliği önleyici yöntemlere ulaşamadığını ve bu oranın önceki 5 yıla göre iki katına çıktığını belirtti.

 

Doğum kontrol yöntemlerine erişimdeki eşitsizliklerin kadınların doğurganlıklarını kontrol edememelerine ve istenmeyen gebeliklerin artmasına yol açtığını vurgulayan Dr. Yaman, gelir düzeyi daha yüksek olan kadınların özel sektörden doğum kontrol yöntemlerine ulaşabilirken dezavantajlı grupların erişiminin azaldığını söyledi.

Toplam doğurganlık hızının azalmasının nüfusun azalacağı yönünde bir yanılgıya yol açtığını belirten Dr. Yaman, Türkiye’nin nüfusunun 2050’ye kadar azalmayacağını, ancak nüfus artış hızının azaldığını ifade etti. Kadınların istihdama katılımının doğurganlık hızını azaltacağı yönündeki söylemlerin yanlış olduğunu ve bu süreçte genç nüfusun, özellikle de kadın istihdamının desteklenmesi gerektiğini söyledi.

Dr. Yaman, doğum kontrol yöntemlerinde yaşanabilecek aksaklıkların istenmeyen ve riskli gebeliklere yol açabileceğini, bu nedenle istenmeyen gebeliklerin güvenli koşullarda ve yasal sınırlarda sonlandırılmasının aksamaması gerektiğini belirtti. Ayrıca, doğurganlık hızını artırma söylemlerinin, kadınların doğurganlık düzenlemesi hizmetlerine ulaşmalarının önünde engel olmaması gerektiğini vurguladı.

Dr. Yaman, TBMM’de bir araştırma komisyonu kurulması gerektiğini belirterek, ülkemizin nüfus politikalarının ele alınması ve kadınların doğurganlıkları hakkında kendi kararlarını verebilmelerinin sağlanması gerektiğini ifade etti.