YEŞİL KABUKLU ELMAS’ın ELAZIĞ SERÜVENİ

0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

Başlığa bakınca az çok kafalar karıştı.

Ancak; sarı altının bilinirliliğine karşın, Ceviz’e atfettiğim bu isim çok da yadsınamaz bir isimdir. Sağlıklı beslenme açısından çok önemli bir üründür.  Ceviz; sert kabuklu meyve yetiştiriciliği açısından ülkemiz de %7,55 ile üçüncü sıradadır (Anonymous, 2017). Ceviz ihracatında ABD birinci, ülkemiz ise dördün sıradadır ( Ketenci ve Bayramoğlu, 2018). Ülkemiz cevizin gen merkezleri içerisindedir (Akça, 2014).

Türkiye “Ceviz Eylem Planı” çerçevesinde kapama bahçelerin tesisi konusunda yapılan önemli hamlelerle üretim miktarında önemli artışlar sağlanmaya başlanmıştır.  Çorum ili ağaç sayısı bakımından ülkemizin en çok ağaç varlığına sahip ilidir. Doğu Anadolu iklim koşullarına daha fazla uyumlu olan Kahramanmaraş ili ise Bu sıralamada 5. Sıradadır. Bu ilde yapılan ceviz üretiminin gerek çeşit açısından gerek budama ve yetiştirme alanında ki tecrübelerin olumlu yansımaları ilimizi de etkilemiştir. Elazığ ili ise 7000 dekara yakın ceviz üretimi yapılmakta yıllık 2500 tona yakın ceviz üretimi yapılmaktadır. İlimizde 2019 yılında ise DAP idaresi desteğiyle İl Tarım ve Orman Müdürlüğü tarafından yürütülen “Ceviz Adası” projesi kapsamında 400 dekarlık alanda kapama ceviz bahçesi tesisi kurulumu gerçekleşmiştir. Bu çalışmaların yeşil kabuklu elması gelecek 5-10 yılda kendini gösterecektir. Bunun yanında son 10-15 yıla yakın süredir özel sektör girişimleriyle ceviz bahçeleri tesis edilmiş, Elazığ-Malatya yolunda bulunan “Cuma Çiftliğinde” Maraş 18 başta olmak üzere, yerli ve yabancı bazı ceviz çeşitleri yetiştirilerek örnek çalışmalar yürütülmüştür. Gıda Tarım ve Orman Bakanlığının destekleriyle yapılan orman vasfı olan arazilerin ağaçlandırması kapsamında 50 yıllığına kiralanan hazine arazilerinde ve orman köylerinde yapılan ceviz plantasyonları ile köylülere önemli gelir kapısı oluşturulmaya başlanmıştır.

Elazığ ilinde son yıllarda yapılan yeni ceviz bahçelerinde; çoğunlukla ekilen çeşitler içerisinde Maraş 18 ve tozlayıcısı Sütyemez, Chandler, Fernor ve tozlayıcıları başı çekmiştir. Yüksek rakımlarda tam randımanla yetiştirilen Maraş 18 çeşidi ince kabuğu ve dolgunluğuyla gelir getiren kaliteli bir ceviz çeşididir. Bu cevizin en önemli avantajı halk ağzıyla kararma denilen “Antraknoz” hastalığı ve “Ceviz iç kurduna “ karşı dayanıklı olmasıdır.  İlimizde Baskil ve yöresi, Hankendi, Karakoçan ve civarında iyi iyi randımana sahiptir. Chandler çeşidi; ABD’nin en önemli ticari ceviz çeşidi olup yan dal verimi olan çok verimli bir çeşittir. İlimizde düşük rakımlarda yetişebilir denilse de yüksek adaptasyonuyla yüksek rakımlarda kolaylıkla yetiştirebilme kabiliyetine sahiptir. Hastalıklara karşı dayanıklılığı yüksek olan bu çeşit; dekara gidecek ağaç sayısı açısından küçük bahçelerin değerlendirilmesine ve daha ekonomik kazanımlar sağlayabile yönüyle önemlidir. Fransız orjinli bir ceviz çeşidi olan Fernor cevizi ise ilkbahar donlarına karşı dayanıklılığı, yüksek rakımlara adapte olabilme özelliği, yan dal verimi ve dekara gidecek ağaç sayısı ile ekonomik bir ceviz çeşididir.

Yerli çeşitlerin varlığı ise özellikle adaptasyon ve verim çalışmaların yapılması, ile özgü ceviz çeşitlerinin patentinin alınarak gelecek nesillere aktarılması açısından önemlidir. Bu amaçla ilde ceviz yetiştiriciliğinin yapıldığı alanların taranarak, iç randımanı kalitesi ve verimi iyi olan çeşitlerin denemelerinin yapılarak üretime kazandırılması önemlidir. İlde yapılacak önemli diğer çalışmalar ise kısaca;

1. Ceviz yetiştiricilerin; budama, aşılama ve bitki koruma alanında yetiştirilmesi,
2. Ceviz yetiştiricilerinin uygun bitki besleme pratikleri konusunda deneyim kazanımlarının sağlanılması,
3. İlde üretilen cevizlerin bir merkezde toplanılarak pazarının oluşturulması,
4. Ceviz Üreticiler Birliğinin Oluşturulması,
5. Orman köylerinde geniş çaplı kapama bahçesi tesislerinin yaygınlaştırılması,
6. Orman köyü dışında yeni bahçe tesisi kurmak isteyen çiftçilere fidan desteğinin verilmesi vs.

Sonuç olarak; yeşil kabuklu elmas ile söyleyecek çok sözümüz var.   Ancak ilimizde yapılan çalışmaların ivmesinin artarak devam etmesi, farkında olduğumuz ceviz ağaçlarının hem çiftçinin hem karara vericilerin farkında olması temennisiyle.

Yeşil kabuklu elmaslı günlere, sağlıcakla kalın.

Teknolojiyle Kalın.

Prof.Dr.İNANÇ ÖZGEN

Fırat Üniversitesi

Biyomühendislik Fakültesi Öğretim Üyesi

Yazarın Tüm Yazılarını Görmek İçin TIKLAYINIZ

Akça, Y., 2014. Ceviz Yetiştiriciliği. Anıt Matbaası, ISBN: 975–97498–07, 328 s., Ankara.

Anonymous 2017, TÜİK, Bitkisel Üretim İstatistikleri Veritabanı. Türkiye İstatistik Kurumu, Alıntılanma Tarihi: Ekim, 2020.

Ketenci, C. K. Ve Z. Bayramoğlu, 2018. Türkiye’de Ceviz Üretiminin Rekabet Analizi. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, 5 (3): 339-347.