0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

 

 Sabahları halsiz ve yorgun uyanıyorsanız, yeteri kadar uyumanıza rağmen uykunuzu alamadığınızı düşünüyorsanız ve vücudunuzda genel bir ağrı hâkimiyeti varsa, vücudunuz fibromiyalji hastalığı yani yumuşak doku romatizmasının sinyalini veriyor olabilir. Bu hastalıkla ilgili merak edilen soruları Uzman Fizyoterapist Dr. Berna Çelik, okurları için cevapladı.

—————————–

Fibromiyalji nedir kimlerde daha çok görülebilir?

———————————-

Fibromiyalji hastalığının vücudun çeşitli noktalarında kronikleşen ağrı ile karakterize olduğunu belirten Uzman Fizyoterapist Dr. Berna Çelik, “Fibromiyalji, genellikle kadınlarda daha çok görülen bir hastalıktır. Halk arasında “süper kadın hastalığı” adıyla da bilinir. Bir çeşit kas-iskelet sistemi rahatsızlığı olarak tanımlayabileceğimiz bu hastalığın nedeninin bilinmemesi, konunun incelenmesine ve araştırılmasına olanak tanımıştır. Bazı hekimler tarafından yumuşak doku romatizması olarak da adlandırılır. Vücudumuzdan salgılanan endorfin, oksitosin, serotonin, dopamin gibi mutluluk verici gevşetici hormonların salgılanması bu hastalık açısından önemlidir. Gevşemeyi sağlayan mutluluk verici hormonların az salgılanması, ağrıyı algılayan hormonların ise fazla salgılanmasıyla fibromiyalji hastalığı ortaya çıkmaktadır” ifadelerini kullandı.

 

Fibromiyalji hastalığının halk arasında “süper kadın hastalığı” olarak adlandırılmasının sebebi nedir?

Hastalığın tanımına dair merak ettiğimiz soruya Çelik şu yanıtı verdi: “Hastalığın tedavisine başlamadan önce yapılan kişilik testlerinde fibromiyalji hastalarının mükemmeliyetçi kişiliklerden oluştuğu gözlemlenmektedir. Bu yüzden fibromiyalji hastalığı halk arasında süper kadın hastalığı olarak adlandırılmıştır.”

Bu hastalığı tetikleyen unsurlar neler?

Bu hastalıkta hastalar yaygın şikâyetleri olan kas ağrısı şikâyetinin dışında ne gibi şikâyetlerle karşı karşıya kalabilir?

 Fibromiyalji Neden Olur?

Henüz kesin olarak bilinmemekle birlikte gerçekleştirilen en son araştırmalar ışığında fibromiyaljinin enfeksiyon, travma ve stres gibi bir kısım tetikleyici ile etkisini gösteren kalıtsal özelliklere bağlı genetik eğilimlerden kaynaklandığı görülmektedir.

Bir teoriye göre beyin bir sebepten dolayı ağrı eşiğini düşürür ve daha önce acı vermeyen duyumlar zamanla çok acı verici hale gelir. Başka bir teori ise sinirlerin ağrı sinyallerine aşırı tepki göstermesidir. Buna göre fibromiyalji durumundan etkilenen bireylerde beyin ve sinirler normal ağrı sinyallerini yanlış yorumlayabilir veya aşırı tepki verebilir.

Bu durum beyindeki kimyasal dengesizliklerden veya beyindeki merkezi ağrı duyarlılığını etkileyen arka kök gangliyonunda mevcut anormalliklerden kaynaklanabilir. Fibromiyalji belirtileri otoimmün bozuklukların belirtilerine çok benzemektedir. Bu benzerlikler fibromiyaljinin otoimmün bir durum olabileceği teorisine de yol açmıştır.

Fibromiyalji sıklıkla aynı ailede görülür ve genlerle aktarılabilir. Gerçekleştirilen araştırmalar sonucunda sinir hücreleri arasındaki kimyasal ağrı sinyallerinin iletimini etkileyen birkaç olası gen tanımlanmıştır. Fibromiyalji genellikle orta yaştan itibaren görülür ve yaşlandıkça ortaya çıkması riski artar. Bununla beraber fibromiyalji çocuklarda da görülmüştür.

Bu potansiyel faktörler arasında enfeksiyon, ya da geçmişteki bir hastalık fibromiyaljiyi tetikleyebilir veya semptomlarını daha da ağır hale getirebilir. Gribin, zatürrenin, Salmonella ve Şigella bakterilerinin neden olduğu sindirim sistemi enfeksiyonları ile Epstein-Barr virüsünün olasılıkla fibromiyaljiyi tetikleyebileceği bilinmektedir.

Ağır bir fiziksel veya duygusal travma geçiren kişilerde fibromiyalji gelişebilir. Bu durum travma sonrası stres bozukluğu (TSSB) ile bağlantılıdır. Travma gibi, stres de bireylerde uzun süre devam eden etkiler bırakabilir. Stres, fibromiyalji tetiklenmesine katkıda bulunabilecek hormonal değişikliklerle bağlantılıdır.

Hastalığın tedavisinde nasıl bir yol izlenmeli?

Hastalığın tetikleyicileri, semptomları ve tedavisi hakkında da bilgi veren Çelik şu ifadeleri kullandı:

“Bu hastalığı tetikleyen unsurlar arasında; stres, kaygı bozukluğu, travmatik durumlar, riskli yaşam tarzı ve uyku bozukluğu bulunabilir.

Hastaların yaygın şikâyetleri arasında olan kas ağrısının dışında, hastalar bozulmuş bağırsak düzeni, kalça bel ağrıları, uyku problemleri, huzursuz bacak sendromu, diş sıkma, yutma ve mide şikâyetleriyle karşı karşıya kalabilirler.

Hastalığın tedavisine gevşeme ve nefes egzersizleriyle başlanmaktadır. Sinir ve kas noktalarını rahatlattığımız manuel tedavi yöntemi ve kuru iğneleme yöntemi kullanılmaktadır. En önemlisi ise hastanın hayatına hareket katabilmek, hastanın bakış açısını değiştirebilmek.

Fibromiyalji hastalarının büyük bir kısmı tanı almakta zorlanan hastalar. Tanı almalarının zor olduğu gibi doğru tedaviye ulaşmaları da zor. Şikâyetlerine çözüm ararken hastalar birçok bölüme gitmekte. Bu bölümler arasında algoloji, nöroloji, beyin sinir cerrahi son olarak da fizik tedavi bulunmaktadır. Bu yüzden fizik tedavinin uygulanmaya başlanmasında geç kalınmaktadır. Fibromiyalji hastalığında 12 ağrılı nokta dediğimiz noktalara göre hastalık tanı almaktadır. 12 ağrılı noktadan 11’i pozitif olursa hastalık fibromiyalji açısından anlamlı hale gelmektedir.”

Kadınlarda Fibromiyalji Belirtileri Nelerdir? 

Kadınlarda fibromiyalji belirtileri genellikle erkeklerden daha şiddetlidir. Erkeklerde göre kadınlarda ağrı daha yaygındır, irritabl bağırsak sendromu semptomları ile sabah yorgunluğu daha fazla görülür.

Aylık regl dönemi ise daha ağrılı geçer. Menopoza geçiş fibromiyalji belirtilerini daha da kötüleştirebilir. Menopozun ve fibromiyaljinin bazı semptomlarının benzerlik göstermesi iki durum arasındaki ayrımın yapılmasını güçleştirmektedir.

Erkeklerde Fibromiyalji Belirtileri Nelerdir? 

Fibromiyalji erkeklerde de görülse bile, halk arasında daha çok bir kadın hastalığı gibi görülmesinden dolayı her zaman kolaylıkla teşhis edilemez. Ancak 2016 teşhis protokolünün kullanımının yaygınlaşmasıyla daha fazla erkeğe fibromiyalji tanısı konulmaktadır.

Erkeklerde de fibromiyaljiden kaynaklanan yoğun ağrıya ve duygu sorunları gibi semptomlar görülmektedir. Ancak toplumda bulunan erkeklerin acıya dayanıklı olması inancının yanı sıra şikayetlerinin ciddiye alınmayacağı endişesi bireyleri tıbbi destek alma yolundan çevirmektedir.

Fibromiyalji Genel Belirtileri Nelerdir?

Günümüzde fibromiyaljinin vücutta aynı zamanda hassas noktalar olarak adlandırılan ağrı bölgelerine neden olduğu bilinmektedir.

Bu bölgelerin bazıları geçmişte “tetikleme noktaları” olarak adlandırılan hassasiyet alanları ile örtüşmektedir ancak başka ağrı noktaları geçmişte kabul gören hassasiyet alanlarından ayrı yerlerde görülmektedir.

Geçmişte, bireylerin vücutlarındaki on sekiz belirli tetikleme noktasından en az on birinde yaygın ağrı ve hassasiyet varsa fibromiyalji teşhisi konulmuştur. Bu noktaların üzerine sıkıca bastırıldığında birey acı hissediyorsa, fibromiyalji ağrı noktası hassas olarak tanımlanmıştır. Bu noktalar arasında baş arkası ve ense, omuz üstleri, üst göğüs, kalçalar, dizler ve dirseklerin dışı mevcuttur.

2016 yılında fibromiyalji tanı kriterlerinde yapılan revizyonlarda ve güncellemelerde belirtilen beş ağrı bölgesinin dördünde kas-iskelet ağrısı yaşayan bireylerde fibromiyalji teşhisi değerlendirilmektedir.

Ağrı noktaları artık fibromiyalji teşhisi için tek başına yeterli görülmemektedir. Üç aydan fazla bir süredir devam eden yaygın bir ağrı ile bu ağrıyı açıklayabilecek tanımlanabilir bir tıbbi durum yoksa fibromiyalji teşhisi konulur. Hiçbir laboratuvar testi veya görüntüleme taraması fibromiyaljiyi tespit edemez.

Ağrı, en belirgin fibromiyalji belirtisidir. Vücuttaki çeşitli kaslarda ve diğer yumuşak dokularda tutarlı, sürekli ve donuk bir ağrı gibi hissedilir. Hafif bir ağrıdan yoğun ve neredeyse dayanılmaz bir rahatsızlık ve acıya kadar değişebilir. Ağrının şiddeti günden güne değişebilmektedir. Bununla birlikte, vakalarda ağrı ve yorgunluklarının bütünüyle iyileştiği remisyon tipi dönemler görülebilir.

Fibromiyalji ağrısı göğüs bölgesinde olduğunda, kalp krizinin ağrısı ile benzerlik gösterebilir. Bu ağrı delici, keskin ya da yanma hissi gibi gelebilir ve kalp krizinde olduğu gibi nefes alamama hissi uyandırabilir.

Fibromiyalji ağrısının sırtta hissedilmesi çok yaygındır. Bu ağrının bel fıtığı, çekilmiş bir kas ya da romatizma ile arasındaki farkı anlamak her zaman mümkün olmayabilir. Romatizma ile fibromiyaljinin aynı anda görüldüğü vakalar da mevcuttur.

Fibromiyalji ağrısını bacaklardaki kaslarda ve yumuşak dokularda da hissetmek mümkündür. Bu ağrı kramp ağrısına ya da romatizma ağrısına benzeyebilir. Genellikle derin, zonklayan veya yanma hissine benzeyen bir ağrıdır.

Bazı vakalarda bacaklardaki fibromiyalji uyuşma, karıncalanma veya bacakların üzerinde bir şeyler yürüyormuş gibi hissedilir. Bazı durumlarda yorgunluk etkisini bacaklar üzerinde gösterebilir ve uzuvları hareket ettirmek üzerinde ağırlık varmışçasına zor olabilir.

Fibromiyaljinin ağrı haricindeki belirtileri arasında sürekli yorgunluk, uyku sorunları, uzun süre boyunca uyumaya rağmen dinlenmiş hissetmeme (dinlendirici olmayan uyku), başağrısı, depresyon, anksiyete, odaklanma veya dikkat sorunları, karın boşluğunda acı ya da ağrı, gözlerde kuruluk ve interstisyel sistit gibi mesane problemleri bulunmaktadır. Fibromiyalji bireylerin duygusal halini ve günlük enerji seviyesini de etkileyebilir.

Fibromiyalji sisi, fibro sisi veya beyin sisi olarak da bilinir. Bazı bireylerin yaşadıkları bulanıklık hissini tanımlamak için kullandığı bir terimdir. Beyin sisinin belirtileri arasında hafıza kaybı, konsantrasyon zorluğu, ve dikkat vermede zorluk bulunmaktadır. Bazı vakalarda bireyler fibromiyaljinin neden olduğu beyin sisini, hissedilen fiziksel ağrıdan daha rahatsız edici bulmaktadır.