0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

Takvimler 15 Haziran 1949 Çarşamba gününü göstermektedir…

Saat 17.30 suları.

Kışla (İsmet İnönü) Caddesinde Hacı Serçegillerden Salim Kula’nın Cumhuriyet Oteli altında bulunan “Sokoni Vakum Gaz ve Benzin Acentası” levhalı dükkânında (benzin gaz istasyonu) bir teneke benzin infilâk eder. Söndürmeye fırsat kalmadan alevler diğer tenekelere de sıçrar ve hızla dükkân üstündeki Cumhuriyet Oteli ile bitişikteki Bozkurt Oteli sarar. Tamamen ahşap olan Bozkurt Oteli’nin tutuşması yangını felâkete çevirir. Zira buradan sıçrayan alevler caddenin karşısındaki Çiçek Oteli ve bitişiğindeki dükkânları da tutuşturmuştur. Yangın dalga dalga evlere ve çarşıdaki diğer dükkânlara sirâyet eder. Alevlerin tutuşturduğu Murat Palas ile iki evin betonarme ve kârgir (taştan) oluşları felâketin koca şehri yutmasına mâni olur. İtfaiye arazözünün sıktığı suyun 5 metreden yükseğe çıkmaması, havanın rüzgarlı olması gibi sebeplerle Murat Palas dışındaki çok katlı oteller tamamen yanar. 3 otel, 18 dükkân, 7 büyük mağaza, 30 ev kül olur. 24 dükkân ile 20 ev ise (bir habere göre 2 ev) yangın bütün şehri sarmasın diye itfaiye ekipleri, bizzat mülk sahipleri ve yardıma gelen halk tarafından yıktırılır. Jandarma Levâzım Deposu da yanan mekânlar arasındadır.

Elazığ İtfaiyesi yangınla baş edemeyince civar il ve ilçelerden yardım istenir. 21.30 civarında Malatya ve Maden’den gelen itfaiye ekipleriyle Tayyare Fabrikası İtfaiye Teşkilatına bu defa su tedarik edilemez. Su bulununcaya kadar devam eden yangın gerek tutuşan binaların çökmesi gerek rüzgarın hızının azalmasıyla gecenin 12’sinde kontrol altına alınır. Alevlerin Postane binasına ulaşması son anda önlenir.

Yangında ölüm vuku bulmaz, fakat 2 itfaiyeci, 3 hemşire ve 4 sivil vatandaş yaralanır. Maddî zarar o kadar büyüktür ki hesaplanması günler alır. Rivâyetlere göre zarar yaklaşık 2 milyon liradır.

Yaraların Sarılması…

Hükûmet bu felâkete kayıtsız kalmaz. Özellikle Elazığ Milletvekili Avukat Fahri Karakaya’nın çabaları takdire şâyândır. Zarar gören vatandaşlara gerekli yardımın ve kredilerin sağlanabilmesi için CHP Genel Merkezi’yle bankalar arasında âdeta mekik dokur.

CHP Başkanlığına yazdığı dilekçelerden 01.07.1949 tarihli olanı şöyledir:

“15.6.1949 tarihinde Elazığ şehri merkezinde çıkan büyük yangın neticesinde ilişik listede adları yazılı vatandaşların dükkân ve mağazalarındaki ticaret eşyası ve meslek ve sanatlarına ait aletlerin tamamen yandığı gibi bu şahısların yeniden dükkân ve mağaza bulmaları da ya çok müşkül veya uzun zamana mütevakkıf bulunduğu mahallinde yaptığımız incelemelerden anlaşılmış ve aynı zamanda bugün için bunların çok perişan bir halde bulundukları da öğrenilmiştir. Kendilerine Kızılay’dan acil para yardımının yapılmasına yüksek delâletlerinizi en derin saygılarımla rica ederim.”

Bu dilekçe karşılığında Kızılay’ın gönderdiği para sadece 700 liradır. Zararın 2 milyon liraya yakın olduğu göz önünde bulundurulduğunda bu meblağın tek başına yaralara merhem olamayacağı anlaşılacaktır…

Karakaya bunun üzerine genel merkezden Emlâk Kredi Bankası’yla Ziraat Bankası yetkililerinin devreye girmesini istirham eder. Zararın resmî tespiti için Emlâk Kredi’den bir mimar ve bir müfettiş görevlendirilir.

Murat Palas’ın ve civardaki birkaç dükkânın sahibi olan Ali Kent, aynı zamanda CHP’nin Elazığ İl İdare Üyesidir. Bu üyeliği vesilesiyle Ankara’ya CHP Genel Merkezi’ne giderek derdine derman bulmaya çalışır. Bir mazeretine binaen görüşemeyince de CHP Sekreterliğine uğradığı zararın boyutunu anlattığı bir yazı teslim eder.

Fahri Karakaya’nın resmî yetkililerle yaptıkları incelemelerde zarar gören esnafın isimleri, meslekleri, adresleri ve gördükleri zarar listelenir. Üç ayrı sayfa ve başlıktan oluşan bu listeler hükûmet yetkililerine teslim edilir. Söz konusu listeler şunlardır:

Acele Yardıma Muhtaç Olanlar:

Zülfikâr Erdem, Berber, Mustafa Paşa Mah., zarar 2.200 TL

Mehmet Çelik, Kebapçı, Çarşı Mah. Bolluk Sk. Nr. 18, zarar 1.000 TL

Yaşar Aygün, Berber, İcadiye Mah. Küçük Sk. Nr. 2, zarar 800 TL

Mehmet Şen, Hurdacı, 2. Harput Cad. nr. 3, zarar 10.000 TL

Mehmet Sınanç, Kahveci, İcadiye Mah. Tümen Sk. Nr. 22, zarar 1.500 TL

Reşat Sınanç, Kahveci, İcadiye Mah. Tümen Sk. Nr. 22, zarar 1.500 TL

Hamdi Yetkin, Kahveci, İzzetpaşa Mah., zarar 1.500 TL

Malları ve Eşyaları Yananlar:

İhsan Toprak, Tuhafiyeci, İsmetpaşa Cad. Nr. 64, zarar 15.000 TL

Osman Yeşilkale, Bakkaliye, İsmetpaşa Cad. nr. 113, zarar 4.000 TL

Mustafa Aydın, Tuhafiyeci, İsmetpaşa Cad., zarar 10.000 TL

Cemal Tangülü, Tuhafiyeci, İsmetpaşa Cad. nr. 78, zarar 10.000 TL

Musa Tangülü, Tuhafiyeci, İsmetpaşa Cad. nr. 72, zarar 15.000 TL

Cabir Seylan, Tuhafiyeci, İsmetpaşa Cad. nr. 68, zarar 10.000 TL

Abdullah Dağtekin, Berber, İsmetpaşa Cad. nr. 66, zarar 1.200 TL

Şerif Orakçı, Tuhafiyeci, İsmetpaşa Cad. nr. 80, zarar 12.000 TL

Mehmet Davudoğlu, Bakkaliye, 2. Harput Caddesi, zarar 6.000 TL

Arif Sarıçiçek, Lokantacı, İsmetpaşa Caddesi, nr. 62, zarar 2.000 TL

Hüseyin Kelebek, Cumhuriyet Oteli, zarar 15.000 TL

Abdurrahman Parlak ve ortağı, Otelci, zarar 11.000 TL

İsmail Şahin, Kahveci, İsmetpaşa Cad. nr. 115/3, zarar 3.000 TL

Yangında Zarar Gören Bina Sahipleri

Ahmet Kula veresesi, Rüstempaşa Mah., Otel, garaj, dükkân, zarar 80.000 TL

Mehmet Arslan, İcadiye Mah., Otel, dükkân, zarar 60.000 TL

Ömer Şenbay, İsmetpaşa Cad., Dükkân, zarar 5.000 TL

Muallim İbrahim, Aksaray Mah., Dükkân, zarar 5.000 TL

Asım Çetiner, İsmetpaşa Cad., 3 dükkân, zarar 15.000 TL

Ahmet Çürümez, 2. Harput Caddesi, Dükkân, zarar 5.000 TL

Sami Yılmaz, 2. Harput Caddesi, Dükkân, zarar 5.000 TL

Ahmet Çiçek, İsmetpaşa Cad., Otel ve mağazalar, zarar 80.000 TL

Tespit edilebilen toplam zarar 387.700 TL’dir. Bu listeler yangının 2. Harput Caddesinden İcâdiye’ye, Mustafapaşa Mahallesinden İzzetpaşa’ya, Rüstempaşa Mahallesinden Aksaray’a ne kadar geniş bir alana yayıldığını göstermesi bakımından ayrıca önemlidir.

Fahri Karakaya hükûmet yetkililerine konuyla ilgili yazdığı dilekçelerde mağdurlara maddî/nakdî yardım yapılamayacaksa hiç olmazsa bankalardan uygun kredi sağlanmasını istirham eder. Dilekçelerdeki şu cümleler bu bakımdan dikkat çekicidir:

“Elazığlıların esasen malî durumları bozuk olduğu gibi yangından zarar gören bu vatandaşlara Ziraat Bankasınca çok acele olarak Banka mevzuatına uygun bir şekilde kredi açılmadığı takdirde bu tüccar vatandaşların bir daha kalkınmalarına imkân görülememektedir.”

“Elazığ’ın en güzel, kıymetli ve göze çarpan bir yerinde olan ve hâlen arsa hâline inkılâp eden bu yerlerin üzerine yeniden bina yaptırılması için Emlâk ve Kredi Bankasının mahalline bir heyet göndererek incelemelerde bulundurması ve Banka mevzuatına uygun olarak bu vatandaşlara acele kredi açılıp inşaatın bu yaz devresinde yaptırılmasına delâletinizi ricâ ederim.”

Hükûmetin kime ne kadar yardım yapabildiğini, bankaların kime ne ölçüde kredi sağladığını bilmiyoruz. Fakat belgelere yansıdığı kadarıyla bu felâket Elazığlıları bir süre daha darboğazda bırakmış, yaralar zaman içerisinde ve büyük ölçüde esnafın kendi gayretleriyle kabuk bağlayabilmiştir.

Salim Kula’nın felâketteki ihmâlinin hangi boyutlarda olduğu hakkında da bilgi yoktur. Ancak arşivlerde rastladığımız belgelere göre bir iki yıl içerisinde toparlanmış, yine İsmetpaşa Caddesi üzerinde Türk Motor A.Ş.nin Türkiye’ye getirttiği Alman Schlüter traktörlerinin Elazığ bayiliğini yapmaya başlamıştır.

Yangın ulusal basının 17-18 Haziran 1949 tarihli nüshalarına da konu olmuştur. Cumhuriyet, Son Posta, Ulus ve Yeni Sabah Gazeteleri konuya geniş yer ayırmışlardır.

Aşağıya haberi ilk sayfasından veren Son Posta’nın küpürünü koyuyorum

Doç.Dr.Ahmet Karataş

Yazarın Tüm Yazılarını Görmek İçin TIKLAYINIZ

ELAZIĞ, BOZKURT OTELİ YANGINI Fotoğraf; Bugünkü bakışımızla, Hürriyet Cad. doğu yönüne doğru, Vakıflar Bankası civarı üst katlardan çekilmiş. Yangının da sol ileride Akbank yanı, eski Emek Palas ‘ın yeri gibi olduğu anlaşılıyor… Tam bir ifadeyle eski Beritan Otel’in karşısı şimdiki Akbank’ın yanı

Doç.Dr.Ahmet Karataş

Yazarın Tüm Yazılarını Görmek İçin TIKLAYINIZ