0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

Muhafazakarlar ve Reformistler arasındaki mücadele, Nükleer Bilimci Muhsen Fahrizade’in öldürülmesi gerekçesiyle İran’da yeniden ve şiddetli bir şekilde yüzeye çıktı. Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani’nin, suikasta bir yanıt olarak Muhafazakarların kontrolünde olan İslami Şura’nın verdiği kararı uymayı reddetmesi bu çatışmayı açıkça yansıtılıyor.

İslami Şura, ekonomik yaptırımlar bir ay içinde kaldırılmazsa uranyumu zenginleştirme oranını yüzde 20’ye çıkarma ve uluslararası müfettişlerin İran’ın nükleer tesislerini incelemesine izin vermeme kararını almıştı.Kamuoyuna yansıyan bu çatışmayı iki şekilde okumak mümkün ve en azından önümüzdeki birkaç hafta içinde siyasi çatışmalara dönüşebilir.

Birincisi: Bir rol değişimi olduğu ve bu anlaşmazlığın kamuoyu önünde ortaya çıkmasının ardındaki amacın, nükleer anlaşmaya dönüşü hızlandırması için Biden başkanlığındaki bir sonraki Amerikan yönetimine baskı yapmak olduğunu yönünde. Çünkü Şura bu kararı derin devleti oluşturan birkaç anayasal organ ve özellikle Ayetullah Ali Hamaney tarafından onaylanıncaya kadar yürürlüğe girmeyecektir. Bu durum, karşılık vermek için bir manevra alanı olduğu anlamına geliyor.

İkincisi: Yüce Lider (Ali Hamaney) başkanlığındaki muhafazakar şahin kanadın; suikastlardan ve İran güçlerine ve Suriye ile Irak’taki müttefiklerine yönelik saldırılarının artmasından sonra İsrail işgal devleti ve ABD ile yüzleşmeye ve çatışmaya gittiğini söylemektedir. Bu kanat, tepkisizliğin ve kendini kontrol etme politikasının İran’ı ve onun prestijini olumsuz etkilediğine inanıyor. Bu tutum İran’ın derinliklerinde nükleer programdaki bilim insanlarına daha aşağılayıcı suikastların yapılmasını teşvik etti ve bu da kamuoyunda bir öfke durumuna yol açtı.

İran, Ayetullah’tan sonra en önemli iki adamının öldürülmesi sonucunda bir yıldan kısa bir süre içinde İsrail’den çok güçlü iki darbe aldı. Birincisi, Kudüs Gücü Komutanı Tümgeneral Kasım Süleymani, ikincisi de Devrim Muhafızlarının araştırma bölümünün başı olan Nükleer Bilimci Fahrizade. Şimdi İran halkının geniş bir kesiminden veya yurt dışındaki müttefiklerinden ve özellikle direniş ekseninden İsrail işgal devletini caydıran intikam eylemleri almak ve İran rejiminin “prestijini” yeniden kurmak büyük baskılarla karşı karşıyadır.

Amerika’yı ve müttefiki “İsrail”i en çok endişelendiren sadece nükleer program değil, aynı zamanda İran’ın balistik füzeleridir ve ikincisi daha az önemli değildir. Biden’ın Demokrat Parti yönetimi ile müzakerelerin kolay olması pek olası değil. İran’ın balistik füze dosyası ve deneylerinde tavizler elde edilene kadar Amerika’nın nükleer anlaşmaya dönüşü gerçekleşmeyecek.İran’ın içeride yaşadığı iç sıkıntıların belki önümüzdeki aylarda ortaya çıkacak sonuçları iç ve dış politikasını değiştirecek. Bunlar arasında kendini kontrol etme ve şokları yutma politikasından etkili bir caydırıcılık politikası benimsemeye geçiş olabilir.

Her zaman olduğu gibi, Mısır-Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) uzlaşması gecikmedi. Özellikle Kahire’nin öfkesi bu sefer normalleşmeyle veya İsrail ile anlaşmayla ilgili değildi. BAE’nin çalışma şekliyle, yani diğer bir deyişle sadece Tel Aviv’e doğru koşma ve bütün gemileri yakmakla ilgiliydi. Bununla birlikte Joe Biden’ın ABD başkanı olarak kazandığı zafer bir gerçekliğe dönüştüğünden beri Kahire’nin karşılaştığı potansiyel zorluklar onu “altın vuruş” olduğuna inandığı şeye itti.

Filistin meselesinde Sisi, müzakerelerde ara bulucu rolünü oynamak istiyor. Ancak ilk defa bu rolü bölgede daha fazla nüfuza aç olan Abu Dabi ile paylaşacak. Sadece öne sürdüğü paralardan dolayı değil. Ayrıca Muhammed bin Zayed’in BAE’nin fiili hükümdarı olarak kalmasını sağlayan siyasi bir pozisyon aracılığıyla. Sisi’nin, bin Zayed ile Bahreyn ve Ürdün krallarını bir araya getiren üçlü koordinasyon toplantısını kaçırdığı doğrudur. Ancak Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas’ı dün kabul ederek Aylarca süren ilişkide gerginliği sona erdirdi.

BAE’nin bu ara buluculuktaki yeni rolüne gelince, özellikle Abu Dabi şu anda otoriteye para pompaladığı ve onu alıkoyabildiği için Tel Aviv’e baskı uygularken ekonomik yöne odaklanıyor. Kaynaklar şimdilik, üç haneli bir meblağın Abbas’ı beklediğini söylüyor. Fikir, İsrail’de beklenen BAE yatırımlarının milyarlarca olduğu ve rekor sürede başlayacağı gerçeğine dayanıyor. Üstelik BAE pazarı, işsizlere iş fırsatları sağlamayacak bir şekilde İsraillilere açık hale geldi.

Aynı kaynaklar, tam normalleşme adımlarını hızlandıran Körfez devletinin Filistin dosyasıyla ilgili uzmanları işe aldığını da ekliyor. Sadece Kahire’den değil, Tel Aviv’den ve uluslararası araştırma merkezlerinden.Bu arada Mısır, görüşmelerde Ürdün’e rağmen daha büyük bir rol oynamaya hazırlanıyor, ancak Sisi şimdiye kadar Biden yönetimi tarafından görmezden geliniyor. Bu nedenle, yeni Beyaz Saray yönetiminin onu dışlamasını önlemek için kendisini Filistin davasında ana taraf olarak kabul ettirmeye çalışıyor.

Gelişmeleri okumaya ve değerlendirmeye devam edeceğiz…

Görüşmek Dileğiyle …

AV. KEMAL ÇELEBİ

Yazarın Tüm Yazılarını Görmek İçin TIKLAYINIZ