Küçük Binalara Kolaylık, Denetçilere Sıkı Takip

Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, yapı denetimi süreçlerinde köklü değişiklikler içeren üç önemli düzenlemeyi Resmi Gazete‘de yayımlayarak yürürlüğe soktu. “Yapı Denetimi Uygulama Yönetmeliği”, “Elektronik Dağıtım Tebliği” ve “Ceza Tebliği”nde yapılan değişiklikler, hem vatandaşlara kolaylık sağlıyor hem de yapı denetim kuruluşlarına yönelik sorumlulukları artırıyor.

500 m² Altı Binalara Denetim Kolaylığı

Yeni düzenleme ile birlikte yapı inşaat alanı 500 metrekareye kadar olan yapılar, Elektronik Dağıtım Sistemi kapsamından çıkarıldı. Bu değişiklik sayesinde vatandaşlar, istedikleri yapı denetim kuruluşu ile doğrudan sözleşme yapabilecek.

Ayrıca yapı kullanım belgesi almakta zorlanan, inşası tamamlanmış küçük binaların sahipleri, bu değişiklik sayesinde denetim firmalarına daha kolay ulaşabilecek. Bu binalarda yapı denetim hizmet bedeli, %1,75 ile %3,50 arasında belirlenecek.

Güçlendirme Projelerine Net Kural

Yapının güçlendirilmesi durumunda ise yapı denetim hizmet bedeli, binanın tamamı için hesaplanan bedelin en az %25’i oranında olacak.

Teminatlar Artık TÜFE-ÜFE Ortalamasıyla Hesaplanacak

Yapı denetim kuruluşlarından alınan teminatlar için hesaplama yöntemi de değişti. Önceden Üretici Fiyat Endeksi (ÜFE) esas alınırken, 2026 itibarıyla TÜFE ve ÜFE ortalamasına göre belirlenecek.

İnşaata 3 Ayda Başlanmazsa Sözleşme Feshi Mümkün

Yönetmelikte yapılan bir başka değişiklik ise sözleşme fesih sürelerine ilişkin. Artık, yapı denetim kuruluşu ile imzalanan sözleşmeden sonra 3 ay içinde inşaata başlanmaması halinde, denetim firması sözleşmeyi feshedebilecek. Bu süre önceden 6 ay olarak uygulanıyordu.

Ayrıca kalıp, donatı ve beton imalatlarında mevzuata uygun davranmayan denetim firmaları için de sözleşme feshi yolu açıldı.

Elektronik Dağıtımda “İki Alternatifli” Yeni Sistem

45 ve üzeri yapı denetim kuruluşunun bulunduğu illerde, vatandaşlara ilk etapta tek bir denetim firması önerilecek. Eğer 3 iş günü içinde sözleşme yapılmazsa, sistem otomatik olarak ikinci bir firma atayacak. Uygulama, 1 Şubat 2026‘ya kadar illerdeki aktif firma sayılarının güncellenmesiyle birlikte hayata geçecek.

15 Yıl İçinde Yıkılan Binalarda Denetçiye Yaptırım

“Ceza Tebliği”nde yapılan önemli bir değişiklikle, yapı kullanma izni aldıktan sonra 15 yıl içinde yıkılan binaların denetiminden sorumlu kuruluşların;

• Faaliyetleri sonlandırılacak,

• Teminatlarına el konulacak.

Ayrıca inşaat sürecinde çevre yapılara zarar veren denetim kuruluşlarının da izin belgeleri iptal edilerek teminatları gelir kaydedilecek.

Sonuç: Hem Vatandaşa Kolaylık, Hem Denetçiye Sorumluluk

Yeni düzenlemeler, yapı denetimi alanında vatandaşlara daha fazla özgürlük ve şeffaflık getirirken; denetim kuruluşları açısından da disiplin ve sorumluluk mekanizmasını güçlendiriyor. Özellikle küçük metrekareli yapılar için getirilen serbest seçim hakkı, yapı sahiplerinin lehine önemli bir kolaylık sunarken; denetim sürecindeki ihmallere yönelik sert yaptırımlar, güvenli yapılaşmayı teşvik edecek gibi görünüyor.