Toplum Çalışmaları Enstitüsü’nden Dikkat Çeken Analiz: Gençler, Adalet, Liyakat ve Eşitlik Arıyor
Toplum Çalışmaları Enstitüsü Araştırma ve Veri Analizi Program Direktörü Yağmur Uzunırmak, Adalet ve Kalkınma Partisi’nin (AK Parti) genç seçmenler nezdindeki oy kaybına dair kapsamlı bir analiz yayımladı. Uzunırmak’a göre bu kaybın temelinde yalnızca ekonomik göstergeler değil, sosyal devlet ilkesinin zayıflaması ve yapısal eşitsizliklerin derinleşmesi yatıyor.
Gençlerin Sisteme Mesafeli Tutumu “Yapısal” Nedenlere Dayanıyor
Analizde, Türkiye’de özellikle 2000 yılından bu yana sosyal devlet göstergelerinde ciddi bir gerileme yaşandığına dikkat çekiliyor. Kamu hizmetlerine erişimdeki eşitsizlik, gençlerin sosyoekonomik yaşama entegre olma mücadelesini zorlaştırıyor. Bu durum, hayatları boyunca sadece AK Parti iktidarını deneyimlemiş genç kuşakların, partiye karşı eleştirel ve mesafeli bir duruş sergilemesine neden oluyor.
Siyasal Tercihler Ekonomik Göstergelerin Ötesinde
Uzunırmak, gençlerin siyasal tutumlarının yalnızca işsizlik ya da enflasyon gibi ekonomik göstergelerle açıklanamayacağını vurguluyor. Analizde, “Genç seçmenlerin tercihleri; sosyal adalet, liyakat, eşitlik ve kapsayıcılık gibi değerlere duydukları bağlılık üzerinden şekillenmektedir” ifadelerine yer veriliyor. Mevcut yönetimin sadece ekonomik büyümeye odaklanmasının yeterli olmadığı, kalıcı bir değişim için sürdürülebilir ve bütüncül eşitlik politikalarının gerektiği vurgulanıyor.
Sosyal Mobilite Zayıf, Fırsat Eşitliği Yok
OECD verilerine atıf yapılan analizde, Türkiye’nin sosyal mobilite sıralamasında 82 ülke arasında 64. sırada yer aldığı belirtiliyor. Bu tablo, alt sosyoekonomik grupların üst katmanlara çıkma olasılığının düşük olduğunu gösteriyor. Öne çıkan diğer bulgular arasında gelir dağılımındaki adaletsizlik dikkat çekiyor: En üst %1’lik kesimin toplam gelirden aldığı payın 2007’de %16,7 iken 2023’te %24’e yükseldiği; buna karşın en alt %50’lik kesimin payının %16,7’den %14,1’e gerilediği ifade ediliyor.
Kamu Hizmetlerinde Siyasal Ayrımcılık Derinleşiyor
Araştırmada yer alan en çarpıcı unsurlardan biri de kamu hizmetlerine erişimdeki siyasal adaletsizlik. Türkiye, 2023 verilerine göre bu alanda 175 ülke arasında 146. sırada yer alıyor. Devlet kadrolarına yapılan atamalarda da liyakatten çok siyasal aidiyetin etkili olduğu görülüyor. Türkiye bu alanda ise Çad ve Yemen gibi ülkelerle benzer seviyede, 145. sırada yer alıyor.
“Gerçekçi Eşitlik Politikaları Şart”
Uzunırmak, gençlerin toplumsal eşitsizlikleri sadece rakamlar üzerinden değil, doğrudan kişisel deneyimleri aracılığıyla yaşadığını belirtiyor. “Fırsat eşitliği, kamu hizmetlerinin adil dağılımı ve liyakate dayalı istihdam alanlarında atılacak adımlar, gençlerin mevcut siyasal düzene dair eleştirilerini dönüştürebilir” diyen Uzunırmak, sosyal devlet ilkelerinin yeniden güçlendirilmesi gerektiğini vurguluyor.
“Genç seçmenlerin sosyoekonomik statülerine ilişkin yukarı yönlü hareketlilik sağlayabilmek için yalnızca ekonomik büyümeye odaklanmak yetmez. Bu hedefin gerçekleşmesi, sürdürülebilir, bütüncül ve gerçekçi toplumsal eşitlik politikalarının hayata geçirilmesiyle mümkündür.”