0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

Harput kadim kültürlerin bileşme noktalarından biridir.  Bu tarihi ve manevi diyarı gezdiğinizde ve atmosferini kokladığınızda bu kültürün izlerini hissedebilirsiniz.  Harput’a gelenler bu manevi diyarda, Dabakhane’yi ziyaret etmeden gitmezler. Eskinin şifahane merkezlerinden biri olan bu Dabakhane de ki şifalı suyun birçok hastalığa iyi geldiği söylenmektedir.  Özellikle psikolojik hastalıklara iyi geldiği, şoklama yöntemi ile vücudu zinde tuttuğu bilinmektedir.  Çağın gerekli kıldığı tedavi metotları her ne kadar gelişmiş olsa da Dabakhane ve şifalı sular, özellikle İslam medeniyet kültüründe önemli bir yer tutmaktadır.  Bu şifalı sular dışında, özellikle Osmanlılar ve Selçuklular döneminde,  Müzik ile tedavi yapan birçok hastane ve bu konuda uzmanlaşmış  birçok sanatkar bulunmaktaydı (Erer ve Atıcı, 2010).

Türklerin; Razî, Farabî, İbn Sina, Hasan Şuurî ve Gevrekzade Hasan Efendi gibi bilim adamlarının kitap ve deneyimlerine göre müzikle tedavi çalışmalarını, Selçuklu ve Osmanlılar döneminde uyguladıkları bildirilmiştir (Erer ve Atıcı, 2010).

Selçuklu ve Osmanlı dönemimde Nurettin Hastanesi, Kayseri Gevher Nesibe Tıp Medresesi ve Maristanı, Divriği Ulu Camii ve Darüşşifası (Turan Melik Darüşşifası), Amasya Darüşşifası, Edirne II. Bayezid Darüşşifası, Süleymaniye Darüşşifası, Fatih Darüşşifası bu hastanelere örnek olarak verilebilir. Bu hastaneler Dünya genelinde birçok psikolojik hastalık tedavisi yapan merkezler için model oluşturmuştur.

Dünya genelinde de halen psikoloji biliminde müziğin etkileri ile ilgili çeşitli çalışmalar yapılmaktadır. Özellikle çocukların duygusal tepkilerinin ölçülmesinde sıklıkla kullanılan yöntemler içerisindedir. Çocukların hastanelerde oyun terapisine oranla müzik terapisine daha çok gülümsemeyle olumlu tepki verdikleri belirlenmiştir. Müzik terapisinin ergenlerde de olumlu tepkiler uyandırdığı belirlenmiştir (Paul and Ramsey 2000). Araştırmacılar; “homeodinamik değişimlere” ulaşmanın en etkili yollarından birinin müzik yoluyla olduğunu bildirmişlerdir. Müziğin aslında duyguları tetiklediğini ve güçlendirdiğini müzik efektlerini inceleyen geleneksel araştırmacıların, küçük modlar ile üzücü duygular ve ana modlar ve mutlu duygular arasında ilişkiler bulmuşlardır. (Kivy 1990; Krumhansl 1997).Mozart etkisi olarak nitelendirilen ve hafıza geliştirme çalışmalarında kullanılan bazı müzik çalışmaları da mevcuttur.  Mozart etkisine maruz kalan çocukların özellikle okuduğunu anlama ve mekânsal IQ puanlarının arttığı belirlenmiştir. Özel testlerde bu çocukların 10 dakikalık Mozart dinletisi sonrasında daha başarılı olduğu gözlemlenmiştir (Thompson et al. 2001). Bu tür bulguların doğrudan bir sonucu olarak, müziğin bir kişiyi daha zeki yapabileceği kavramı, popüler bir yorumlama ve araştırma bulgusu olarak ön plana çıkmıştır.

Özellikle doğal enstrünman tonları ile bilgisayar vasıtasıyla çıkarılan seslerin insan üzerinde ki etkileri çalışılmaya devam etmektedir. Müzik terapisinin, yetişkinlik döneminde hemiplejik inme geçiren hastaların ruh sağlığı ve özsaygıları üzerindeki etkilerini incelendiği bir çalışmada, hastalar 3 hafta elektronik gitar, 3 hafta elektronik davul kullanmış olup, toplam 6 hafta boyunca yapılacak olan tedavi sürecini anlamak için hastaneye gelip gitmiş ve daha sonra eğitimi evde uygulamışlardır. Müdahaleden önce ve sonra hastalara GHQ28 ruh sağlığı anketi yapılmış ve benlik saygısı ölçeği kullanılmıştır. Çalışma sonucunda, hastaların ruh sağlığının, özellikle anksiyete ve uykusuzluk problemleriyle ilgili problemlerin azalması ile iyileşme gösterdiği tespit edilmiştir.  Benlik saygısında ise bir değişiklik olmadığı gözlemlenmiştir (Kojima, 2016). Yine yapılan bir çalışmada müziğin konuşma bozukluğu çeken kişilerde tedavi amacıyla kullanılmasıyla, melodikintonasyon terapisi uygulanmış ,  bu tekniğin insan beyninin hem yapısını hem de işlevlerini etkileyebileceğini göstermiştir.  Bunun özellikle kekemelik ve konuşma bozukluklarında etkili şekilde kullanılabileceği bildirilmiştir (Lijun et al., 2016).

Türk musikisinde de kullanılan bazı makamların geçmişte çeşitli hastalıkların tedavisinde kullanıldığı bilinmektedir. Örneğin rast makamı akıl hastalığı tedavisinde, Irak makamı asabi mizaçlıların rahatlatılmasında, Buselik makamı kulunç ve ağrı tedavisinde, hüseyni makamı ise otistik ve spastik hastalara faydalıdır. Bu ve diğer makamların birçok faydası bulunmakta ve literatürlerde bildirilmektedir.

Harput musikisi de, türk musikisinde çok önemli bir yere sahip olup özellikle kullanılan enstrünmanlarla klasik türkülerden çok farklı yerde durmaktadır. Özellikle divan ve halk edebiyatının bir yansıması şeklinde kendini göstermektedir. Bu musikide çeşitli yerel adlarla anılan makamlar vardır. Yöresel makam adları olan beşiri makamı, rasta; versak, hicaza; nevruz, karcigara; muhalif, hüzzama; ibrahimiye, neva’ya denk gelmektedir.

Özellikle Fırat Üniversitesine bağlı Harput Uygulama ve Araştırma Merkezi’nin bu bağlamda elini daha çok taşın altına sokması, Elazığ Belediyesi’nin katkısıyla Harputta bir Darüşşifa kurulmalıdır. Bu şifa merkezinde müzisyenler, psikologlar, doktorlar, din adamları çeşitli araştırmalar yapmalı, farklı rahatsızlıkları olan dezavantajlı grupların müzikle tedavisi yapılmalıdır.  Ayrıca bu merkezde sadece Harput musikisi değil aynı zamanda Türk ve Osmanlı musikisinin çeşitli makamları, Avrupa ve Dünya musikisinin önemli eserlerinin psikoterapideki etkinlikleri araştırılmalı ve uygulanmalıdır. Sadece bu bölge Elazığ’a değil, tüm Ortadoğu ve Anadolu’ya hitap etmelidir.

Sağlıcakla kalın.

Prof.Dr.İNANÇ ÖZGEN

Fırat Üniversitesi

Biyomühendislik Fakültesi Öğretim Üyesi

Yazarın Tüm Yazılarını Görmek İçin TIKLAYINIZ

Literatür

Erer, S. ve E. Atıcı, 2010. Selçuklu ve Osmanlılarda Müzikle Tedavi Yapılan Hastaneler. Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 36 (1) 29-32.

Kojima, T., 2016. Effects of music therapy on themental health and self-esteem ofpatients who suffered hemiplegicstroke during adulthood.Internatipnal Journal of Psychology. 855 p.

Kivy, P. (1990) Music alone: Philosophical reflections on the purely musical experience. Ithaca: Cornell University Press.

Krumhansl, CL. (1997) An exploratory study of musical emotions and  psychophysiology. Canadian Journal of Experimental Psychology 51, 336-353.

Lijun, S., Linshu, Z., Cunmei, J., 2016. Melodic Intonation Therapy and ItsClinical Application in Aphasia. .Internatipnal Journal of Psychology. 857 p

Paul, S. and D. Ramsey. (2000) Music therapy in physical medicine and rehabilitation.  Australian Occupational Therapy Journal 47, 111-118.

Thompson, W.F. et al. (2001) Arousal, mood, and the Mozart effect. Psychological  Science 12, 248-251.

Yazarın Tüm Yazılarını Görmek İçin TIKLAYINIZ